Khu Vực Schengen Là Gì? Các Quốc Gia Thuộc Khu Vực Schengen

Khu vực Schengen là một trong những thành tựu quan trọng nhất của châu Âu, tạo nên không gian đi lại tự do giữa các quốc gia thành viên mà không cần kiểm tra biên giới nội bộ. Với 27 quốc gia tham gia, Schengen không chỉ mang đến sự thuận tiện cho người dân và du khách mà còn thúc đẩy giao thương, hợp tác kinh tế và văn hóa giữa các nước. Đối với công dân Việt Nam, việc hiểu rõ về khu vực Schengen, các quy định nhập cảnh và lợi ích của visa Schengen sẽ giúp hành trình khám phá châu Âu trở nên dễ dàng và trọn vẹn hơn.

Vì sao khu vực Schengen ra đời?

Nhiều người cho rằng lịch sử của khu vực Schengen bắt nguồn từ Hiệp ước Rome năm 1957, khi các quốc gia châu Âu đặt mục tiêu xóa bỏ mọi rào cản nhân tạo giữa con người. Tuy nhiên, người Na Uy có thể kể một câu chuyện khác.

Năm 1952, các quốc gia Bắc Âu gồm Na Uy, Thụy Điển, Đan Mạch và Phần Lan đã ký kết Thỏa thuận Liên minh Hộ chiếu Bắc Âu. Thỏa thuận này giúp công dân các nước thành viên có thể đi lại giữa các quốc gia mà không cần hộ chiếu. Hai năm sau, liên minh được mở rộng, cho phép công dân có thể làm việc tại bất kỳ quốc gia nào trong khối mà không cần xin giấy phép lao động. Đến năm 1966, Iceland cũng chính thức gia nhập liên minh này.

Cách khu vực Schengen hình thành và vận hành

Biên giới nội bộ tạo ra những rào cản không cần thiết đối với con người và thương mại. Việc loại bỏ những rào cản này giúp tăng cường sự gắn kết xã hội và giảm nguy cơ xung đột. Vì vậy, tự do di chuyển giữa các quốc gia là một trong những mục tiêu quan trọng của châu Âu theo Hiệp ước Rome.

Tuy nhiên, để thực hiện điều này không hề đơn giản. Có nhiều vấn đề kỹ thuật cần giải quyết, chẳng hạn như làm thế nào để đảm bảo an ninh trật tự, cùng với những khác biệt về văn hóa và chính trị cần được dung hòa.

Mãi đến năm 1985, năm quốc gia châu Âu gồm Bỉ, Pháp, Tây Đức, Hà Lan và Luxembourg mới ngồi lại tại thị trấn Schengen (Luxembourg) để thống nhất một thỏa thuận về cách bắt đầu quá trình này. Vì nhiều lý do, thỏa thuận Schengen ban đầu được phát triển riêng biệt với Liên minh châu Âu (khi đó là Cộng đồng Kinh tế châu Âu – EEC).

Khu vực Schengen hoạt động như thế nào?

Ngay cả khi đã thống nhất bãi bỏ biên giới, quá trình thực hiện vẫn mất nhiều thời gian. Tuy nhiên, Schengen có lợi thế ban đầu khi ba trong số năm quốc gia ký kết đầu tiên – Bỉ, Hà Lan và Luxembourg – đã sớm dỡ bỏ kiểm soát biên giới chung trong nội bộ nhóm.

Bước đầu tiên là giới thiệu “thẻ thị thực xanh” cho công dân các nước thành viên. Thẻ này được dán trên kính chắn gió xe ô tô, giúp kiểm tra nhanh chóng và giảm đáng kể thời gian di chuyển qua biên giới.

Bước tiếp theo là Công ước Schengen năm 1990, đặt nền tảng để loại bỏ hoàn toàn kiểm soát biên giới giữa các quốc gia. Quy định này chính thức có hiệu lực vào năm 1995. Đến năm 1997, hầu hết các nước thành viên EU (trừ hai ngoại lệ đáng chú ý) đều gia nhập khu vực Schengen.

Trong khi đó, Liên minh Hộ chiếu Bắc Âu vốn đã cho phép công dân Na Uy và Iceland đi lại tự do trong khu vực, khiến hai quốc gia này gần như mặc nhiên trở thành một phần của Schengen. Do đó, việc chính thức hóa tư cách thành viên Schengen của Na Uy và Iceland là một bước đi hợp lý.

Na Uy và Iceland trở thành hai quốc gia ngoài EU đầu tiên gia nhập Schengen. Hiện nay, khu vực này có thêm hai thành viên không thuộc EU khác là Liechtenstein và Thụy Sĩ – cả hai đều là thành viên của Hiệp hội Mậu dịch Tự do châu Âu (EFTA).

Lợi ích của khu vực Schengen

Mỗi năm, có khoảng 1,3 tỷ lượt người di chuyển qua biên giới giữa các quốc gia trong khu vực Schengen. Một trong những lợi ích lớn nhất là tiết kiệm chi phí khi không cần duy trì lực lượng kiểm soát biên giới nội bộ. Thay vào đó, các quốc gia thành viên cùng chia sẻ chi phí bảo vệ biên giới bên ngoài, giúp giảm gánh nặng tài chính cho những nước nhỏ nằm ở rìa khu vực.

Schengen cũng mang lại lợi ích đáng kể cho thương mại. Hàng hóa có thể di chuyển nhanh hơn trong khu vực mà không bị trì hoãn nhiều giờ, thậm chí nhiều ngày, tại các trạm kiểm soát biên giới như trước đây.

Việc tự do đi lại và thương mại gia tăng tạo ra tác động tương đương với việc giảm thuế nhập khẩu hàng hóa xuống 0,7%. Con số này có vẻ nhỏ, nhưng trên quy mô thương mại châu Âu, nó mang lại giá trị lên đến hàng trăm triệu euro mỗi năm.

Một lợi ích lớn khác dành cho du khách, dù không được dự tính từ đầu, là sự ra đời của thị thực Schengen. Công dân từ các nước ngoài châu Âu có thể xin thị thực từ bất kỳ quốc gia thành viên nào, và thị thực này có hiệu lực trên toàn bộ khu vực, giúp việc du lịch trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.