TOP 10 QUỐC GIA CHÂU ÂU ÁP DỤNG QUYỀN QUỐC TỊCH THEO NƠI SINH NĂM 2025
Updated: 14/05/2025
Quyền quốc tịch theo nơi sinh (birthright citizenship) – có nguồn gốc từ thời kỳ thuộc địa, dựa trên nguyên tắc “Jus Soli” (quyền theo đất). Theo đó, một người có thể được công nhận là công dân chỉ nhờ sinh ra trên lãnh thổ của quốc gia đó, bất kể tình trạng quốc tịch của cha mẹ.
Trái ngược với Jus Soli, một số quốc gia áp dụng nguyên tắc “Jus Sanguinis” – nghĩa là “quyền theo huyết thống” – chỉ trao quốc tịch cho người có quan hệ huyết thống với công dân hiện hữu, dù được sinh ra ở đâu.
Trong bài viết này, chúng tôi sẽ phân tích bản đồ các quốc gia áp dụng quyền quốc tịch theo nơi sinh năm 2025, làm rõ sự khác biệt giữa chính sách quốc tịch hạn chế và không hạn chế – giúp bạn có cái nhìn toàn diện về chính sách quốc tịch toàn cầu hiện nay.
QUYỀN QUỐC TỊCH THEO NƠI SINH LÀ GÌ?
Khái niệm birthright citizenship bắt đầu hình thành từ thời thuộc địa, khi những đứa trẻ sinh ra tại Hoa Kỳ được xem là thần dân của Vua Anh. Nền tảng pháp lý hiện đại của quyền này tại Mỹ được thiết lập sau Nội chiến, với việc thông qua Tu chính án thứ 14 vào năm 1868 – nhằm trao quyền công dân cho nô lệ được giải phóng và gia đình họ, đồng thời ngăn chặn nguy cơ trở thành người vô quốc tịch.
Hiện nay, bên cạnh Hoa Kỳ, có 33 quốc gia trên thế giới công nhận quyền quốc tịch theo nơi sinh không điều kiện. Trong khi đó, một số nước khác áp dụng quyền quốc tịch theo nơi sinh có điều kiện, yêu cầu các tiêu chí nhất định – như cha mẹ phải cư trú hợp pháp trong nước một khoảng thời gian, hoặc mẹ phải là người không có quốc tịch/hôn nhân nhằm tránh tình trạng trẻ bị vô quốc tịch.
JUS SOLI VS JUS SANGUINIS: HAI CON ĐƯỜNG ĐỂ TRỞ THÀNH CÔNG DÂN
Có hai nguyên tắc chính trong việc xác lập quyền công dân khi sinh ra:
-
Jus Soli (Quyền theo đất): Có nguồn gốc từ Luật Thông Luận Anh, cho phép một người trở thành công dân chỉ nhờ được sinh ra trên lãnh thổ quốc gia đó – bất kể quốc tịch của cha mẹ. Đây là hình thức quốc tịch mở, không hạn chế, đang được áp dụng bởi các quốc gia như Hoa Kỳ, Canada, và khoảng 33 nước khác trên toàn thế giới.
-
Jus Sanguinis (Quyền theo huyết thống): Có xuất xứ từ Luật Pháp, cho rằng quyền công dân được truyền theo huyết thống – tức là con cái được quyền mang quốc tịch của cha/mẹ, dù sinh ra ở nước ngoài. Hình thức này đề cao sự kết nối dòng máu và nguồn gốc gia đình hơn là yếu tố lãnh thổ.
NHỮNG QUỐC GIA NÀO ÁP DỤNG QUYỀN QUỐC TỊCH THEO NƠI SINH?
Hiện nay, các quốc gia trên thế giới áp dụng hai hình thức quốc tịch theo nơi sinh: quyền quốc tịch không điều kiện và quyền quốc tịch có điều kiện.
QUỐC TỊCH THEO NƠI SINH CÓ ĐIỀU KIỆN
Một số quốc gia áp dụng chính sách quốc tịch có điều kiện, đồng nghĩa với việc không phải mọi đứa trẻ sinh ra trên lãnh thổ nước đó đều tự động được cấp quốc tịch. Đồng thời, không phải ai có tổ tiên thuộc quốc tịch khác cũng có thể dễ dàng xin nhập tịch theo huyết thống.
Các điều kiện hạn chế có thể bao gồm tình trạng di trú của cha mẹ, quốc tịch của cha mẹ, hoặc số thế hệ cách xa công dân gốc.
Một trong những lý do chính khiến nhiều quốc gia áp dụng hình thức này là lo ngại tình trạng nhập cư bất hợp pháp và du lịch sinh con – khi phụ nữ nước ngoài đến sinh con tại quốc gia đó chỉ để đứa trẻ được hưởng quốc tịch, dù họ không có ý định sinh sống lâu dài.
Để hạn chế tình trạng này, nhiều nước đã ban hành các quy định chặt chẽ, ví dụ: yêu cầu ít nhất một trong hai cha mẹ phải là công dân hoặc cư trú hợp pháp tại thời điểm sinh con.
QUỐC TỊCH THEO NƠI SINH KHÔNG ĐIỀU KIỆN
Quốc tịch theo nơi sinh không điều kiện (unrestricted birthright citizenship) là hình thức bất kỳ ai sinh ra trên lãnh thổ quốc gia đều được công nhận là công dân, không phụ thuộc vào quốc tịch hay tình trạng pháp lý của cha mẹ – đúng với tinh thần của nguyên tắc Jus Soli (quyền theo đất).
Song song đó, một số quốc gia cũng cho phép xin quốc tịch theo nguyên tắc Jus Sanguinis (quyền theo huyết thống), tức là bạn có thể xin quốc tịch nếu có ông bà hoặc cha mẹ là người thuộc quốc tịch đó – bất kể bạn sinh sống ở đâu.
TOP 10 QUỐC GIA CHÂU ÂU ÁP DỤNG QUYỀN QUỐC TỊCH THEO NƠI SINH (2025)
Mặc dù phần lớn các quốc gia châu Âu không công nhận quyền quốc tịch theo nơi sinh một cách tuyệt đối, vẫn có một số nước áp dụng chính sách này dưới các điều kiện nhất định. Dưới đây là 10 quốc gia tiêu biểu:
1. Bồ Đào Nha
- Trẻ sinh ra tại Bồ Đào Nha có thể được cấp quốc tịch nếu:
- Một trong hai cha mẹ là công dân hoặc cư trú hợp pháp tại nước này.
- Trẻ không có quốc tịch (stateless).
- Một trong hai cha mẹ cư trú hợp pháp liên tục trong 5 năm và không làm việc cho nước sở tại.
- Cha/mẹ có giấy phép cư trú 5 năm.
- Trẻ hoàn thành tiểu học tại Bồ Đào Nha.
- Cha/mẹ được cấp quốc tịch sau khi trẻ chào đời (nếu đủ điều kiện).
2. Tây Ban Nha
- Áp dụng theo nguyên tắc Jus Sanguinis (huyết thống):
- Nếu cha hoặc mẹ là người Tây Ban Nha, con sinh ra ở đâu cũng có thể xin quốc tịch.
- Trẻ vô quốc tịch hoặc quốc gia gốc của cha mẹ không công nhận trẻ.
3. Hy Lạp
- Trẻ được cấp quốc tịch nếu:
- Cha hoặc mẹ là công dân Hy Lạp.
- Một trong hai cha mẹ cư trú tại Hy Lạp ít nhất 5 năm.
- Trẻ hoàn tất chương trình tiểu học tại Hy Lạp.
4. Latvia
- Trẻ sinh sau ngày 1/1/2020 có thể được cấp quốc tịch nếu:
- Cha mẹ là người không quốc tịch hoặc không có quyền công dân.
- Một trong hai cha mẹ là người không quốc tịch, người còn lại là công dân nước khác.
5. Malta
- Trẻ sinh ra tại Malta có thể nhận quốc tịch nếu:
- Một trong hai cha mẹ là công dân Malta.
- Trẻ sinh trước 1/8/1989 được công nhận quốc tịch không điều kiện (Jus Soli tuyệt đối).
6. Đức
- Trẻ có thể được cấp quốc tịch nếu:
- Một trong hai cha mẹ là công dân Đức.
- Cha mẹ cư trú hợp pháp tại Đức từ 8 năm trở lên (sau ngày 1/1/2000).
- Khi đủ 18 tuổi, trẻ phải chọn giữa quốc tịch Đức và quốc tịch khác.
7. Pháp
- Trẻ được cấp quốc tịch nếu:
- Có cha/mẹ là công dân Pháp hoặc sinh tại Pháp.
- Trẻ vô quốc tịch hoặc bị bỏ rơi tại Pháp.
- Trẻ sinh tại Pháp và sống tại đây 5 năm kể từ tuổi 11 sẽ được tự động cấp quốc tịch khi đủ 18 tuổi.
8. Bỉ
- Trẻ sinh tại Bỉ được cấp quốc tịch nếu:
- Một trong hai cha mẹ là công dân Bỉ.
- Cha mẹ là người vô quốc tịch.
- Cha mẹ đã sống tại Bỉ ít nhất 10 năm.
9. Phần Lan
- Trẻ được công nhận quốc tịch nếu:
- Mẹ là công dân Phần Lan.
- Cha là công dân Phần Lan và đã kết hôn hoặc công nhận con.
- Trẻ sinh tại Phần Lan sau ngày 1/4/2019 với người mẹ hợp pháp là công dân Phần Lan.
10. Ireland
- Không còn cấp quốc tịch tự động sau ngày 1/1/2005. Trẻ chỉ được quốc tịch nếu:
- Có cha mẹ là công dân Ireland hoặc Anh, hoặc cư trú hợp pháp 3/5 năm trước sinh.
- Trẻ sinh ra trước năm 2005.
- Cha mẹ là công dân Ireland khi sinh.
TOP 10 QUỐC GIA (NGOÀI CHÂU ÂU) ÁP DỤNG QUYỀN QUỐC TỊCH THEO NƠI SINH (2025)
1. Canada
- Bất kỳ ai sinh ra tại Canada đều được cấp quốc tịch, trừ con của nhà ngoại giao.
2. Hoa Kỳ
- Theo Tu chính án thứ 14 từ năm 1868, trẻ sinh tại Mỹ sẽ có quốc tịch Mỹ, trừ con của nhà ngoại giao hoặc quân nhân nước ngoài.
3. Antigua và Barbuda
- Trẻ sinh tại đây được cấp quốc tịch, trừ con của nhà ngoại giao hoặc công dân các quốc gia thù địch.
- Trẻ sinh ở nước ngoài có thể được quốc tịch nếu cha mẹ hoặc ông bà là công dân khi quốc gia giành độc lập năm 1981.
4. Mexico
- Sinh tại Mexico là đủ điều kiện nhận quốc tịch, không quan trọng quốc tịch cha mẹ.
- Cũng có thể nhận quốc tịch nếu cha mẹ là người Mexico, sinh ra ở nước ngoài.
5. St. Kitts và Nevis
- Bất kỳ ai sinh tại đây đều được cấp quốc tịch.
6. New Zealand
- Trẻ sinh trước 1/1/2006 tự động là công dân.
- Sau 2006, ít nhất một cha mẹ phải là công dân hoặc thường trú nhân New Zealand, Úc hoặc vùng lãnh thổ liên kết.
7. St. Lucia
- Trẻ sinh tại đây được cấp quốc tịch, không phân biệt nơi cư trú của cha mẹ.
- Trẻ sinh ở nước ngoài vẫn có thể nhận quốc tịch nếu cha mẹ là công dân St. Lucia.
8. Brazil
- Trẻ sinh tại Brazil được cấp quốc tịch bất kể quốc tịch cha mẹ.
- Nếu sinh ở nước ngoài, trẻ vẫn có thể xin quốc tịch nếu:
- Cha mẹ làm việc cho chính phủ Brazil;
- Được đăng ký tại Lãnh sự quán;
- Về sống tại Brazil sau 18 tuổi và nộp đơn xin nhập tịch.
9. Dominica
- Trẻ sinh tại đây được cấp quốc tịch không điều kiện.
- Cũng có thể nhận quốc tịch nếu cha mẹ là công dân Dominica.
10. Úc
- Trẻ sinh trước ngày 20/8/1986 sẽ có quốc tịch Úc không điều kiện.
- Trẻ sinh sau đó chỉ được quốc tịch nếu:
- Cha mẹ là công dân hoặc thường trú nhân;
- Cha mẹ là công dân New Zealand (nếu sinh sau 1/7/2022).
ƯU VÀ NHƯỢC ĐIỂM CỦA QUỐC TỊCH THEO NƠI SINH
Ưu điểm:
- Bảo vệ hợp pháp cho tất cả trẻ em sinh ra tại một quốc gia.
- Ngăn ngừa tình trạng vô quốc tịch.
- Quy trình đơn giản, chỉ cần giấy khai sinh và một số giấy tờ cơ bản.
- Tăng tính bình đẳng và hòa nhập xã hội.
- Giúp trẻ em trong cộng đồng nhập cư dễ dàng hội nhập.
Nhược điểm:
- Có thể khuyến khích du lịch sinh con.
- Có nguy cơ bị lạm dụng bởi người nhập cư bất hợp pháp.
- Gây áp lực lên hệ thống dịch vụ công nếu bị khai thác quá mức.
- Làm giảm ý nghĩa của bản sắc quốc gia (theo một số quan điểm).
- Tạo ra tranh chấp pháp lý trong các gia đình có tình trạng quốc tịch hỗn hợp.
